Lokalny informator dla osób niepełnosprawnych Ruda Śląska
zobacz więcej Strona główna Istota projektu Autorzy Kontakt
Strona główna    Terapia, rehabilitacja, wsparcie    Rola psychologa w diagnozie i terapii dziecka w szkole ...

ROLA PSYCHOLOGA W DIAGNOZIE I TERAPII DZIECKA W SZKOLE DLA DZIECI UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO (TZW. SZKOŁA ŻYCIA)

Program
Dobrze zorganizowane nauczanie powinno uwzględniać lepiej rozwinięte umiejętności dziecka, by wspomóc usprawnianie funkcji upośledzonych. Nie ma tu znaczenia, czy dziecko badane jest testem czy obserwuje się je w zwyczajnym otoczeniu - w szkole lub w domu. Na obszarze zawartym między tymi ekstremalnymi punktami, tj. zadaniami łatwymi i zadaniami niemożliwymi do wykonania, leży przestrzeń o decydującym znaczeniu dla procesu nauczania dziecka. Podczas gdy większość zadań testowych pozwala ocenić możliwości dziecka na dwóch tylko poziomach, tj. zaliczone - niezaliczone, PEP wprowadza trzeci poziom wykonania - zwany obiecującym, który wskazuje na umiejętności "wyłaniające się". Obiecującą jest odpowiedź, która wskazuje, że dziecko dysponuje pewną wiedzą na temat tego co należy wiedzieć, by wykonać dane zadanie, lecz nie potrafi w pełni zrozumieć zadania, czy też nie posiada umiejętności koniecznych do prawidłowego wykonania zadania. Nasz program nauczania koncentruje się na tzw. strefie najbliższego rozwoju. Dzięki temu dziecko może mieć poczucie sukcesu, podczas gdy jego wysiłki kierowane są w kierunku nowych umiejętności. Strefa najbliższego rozwoju dotyczy zatem umiejętności "obiecujących". Na tej podstawie formułujemy cele nauczania. Dobierając cele dla danego programu należy wziąć pod uwagę następujące kryteria:
  • muszą one być realnie osiągalne przez dziecko
  • muszą one być właściwe dla danej klasy (oddziału)
  • musza być zgodne z priorytetami i potrzebami rodziców
  • muszą istnieć możliwości osiągnięcia sukcesu.
Główny ciężar tworzenia programu pracy dla ucznia spoczywa na wychowawcy ucznia, wspiera go w tym psycholog oraz inni specjaliści pracujący z dzieckiem (np. pedagog, logopeda, nauczyciel gimnastyki korekcyjnej, rehabilitant).
Zespół na podstawie diagnozy opracowuje indywidualny program nauczania dla każdego ucznia. W praktyce najczęściej wychowawca klasy dokonuje tego typu opracowania, konsultując swą decyzję z Zespołem.
Następnie zapoznaje się rodziców z programem, proponując współpracę - poszczególne elementy programu realizowane są przez nich w domu. Dla każdego ucznia ustalany jest czas realizowania poszczególnych etapów programu - najczęściej jest to okres semestru lub roku szkolnego. Po upływie tego czasu następuje badanie kontrolne dziecka - weryfikacja diagnozy. Wskazuje ona jak duży przyrost umiejętności i wiadomości nastąpił u ucznia. Na tej podstawie weryfikujemy program dla ucznia na następny okres wykonawczy. Procedura powtarza się.
TERAPIA
W przypadku dzieci upośledzonych umysłowo, przebywających wiele godzin dziennie w szkole życia, terapią nazywamy wszelkie programowe oddziaływanie osoby dorosłej, które wspomaga rozwój dziecka, pozwala nabywać nowe umiejętności, pracuje nad niwelowaniem zachowań negatywnych, niepożądanych.
W tak szerokim ujęciu znaczenia słowa terapia, terapeutą dziecka jest każdy, kto ma z nim kontakt, nie wywołuje jego lęku, wierzy w jego możliwości i jest odpowiednio przygotowany do programowej pracy z dzieckiem.
Terapię psychologiczną można podzielić na indywidualną i grupową.
  • Terapia grupowa
    Głównym celem terapii grupowej jest rozwój społeczny dziecka, kształtowanie prawidłowych postaw oraz podejmowanie przez dziecko kolejnych, różnorodnych ról społecznych przy jednoczesnym komforcie psychicznym.
    Metody stosowane w terapii grupowej to m. in.:
    • Metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborne
    • Metoda H. H. Knillów
    • Metody zaczerpnięte z pedagogiki zabawy
    • socjoterapia
Zasady pracy w terapii grupowej:
  • nigdy nie oceniamy, nie porównujemy dzieci pod względem ich możliwości i osiągnięć, nie wprowadzamy rywalizacji,
  • pamiętamy o zaspokojeniu potrzeby bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego dziecka,
  • staramy się wyzwalać naturalne, spontaniczne zachowania prospołeczne - nie ograniczamy ich regułami.
Terapia indywidualna
Pozwala skoncentrować całą uwagę terapeuty na jednym uczniu. Nie musi się ono z nikim "dzielić" terapeutą. Jest to nie bez znaczenia, gdyż jak wiemy, dzieci z różnego rodzaju deficytami i upośledzeniem łakną przede wszystkim naszej uwagi i zainteresowania. Generalnym ich doświadczeniem w kontakcie ze światem jest poczucie bycia niezrozumianym i niemożność rozumienia otaczającego świata. Dlatego tak cenne są dla nich zajęcia z osobą dorosłą, która komunikuje się w prosty i jasny sposób, bawi się, nagradza - a przede wszystkim wierzy w możliwości dziecka i... w możliwości jego postępów w wielu dziedzinach (których dotyczy terapia).
Do terapii kwalifikowane są dzieci wykazujące najwięcej zaburzeń współwystępujących z upośledzeniem umysłowym. Jak już wcześniej pisałam, problemem najczęściej występującym jest: nadpobudliwość, agresja, autoagresja, wszelkiego rodzaju stereotypie, wycofywanie się - psychiczna izolacja od otoczenia.
Podstawowym celem terapii indywidualnej jest poszukiwanie przyczyn zachowań niepokojących i ich stopniowe eliminowanie. Bardzo ważna i pomocna w tym poszukiwaniu jest współpraca psychologa z rodzicami, nauczycielami, opiekunami i innymi osobami mającymi wpływ na życie dziecka.
Podstawowa zasada, jaką powinien kierować się w pracy psycholog, brzmi:
Dziecko przeżywa różnorodne uczucia i emocje - zarówno pozytywne jak i negatywne - ma prawo do ich przeżywania i okazywania, do ekspresji swoich uczuć. Korekcji wymaga niewłaściwy sposób wyrażania uczuć i emocji.
Oznacza to, iż uczeń, z którym pracujemy ma prawo denerwować się, wściekać, pokłócić się z kimś, odczuwać strach, wstyd, itd. Podobnie jak my, ma lepsze i gorsze dni. Nie zawsze potrafi okazywać swoje uczucia w sposób oczekiwany i akceptowany przez otoczenie, nie umie ich nazywać.
Terapii nie poddajemy faktu, że dziecko odczuwa złość, gniew, wściekłość. Natomiast można i trzeba poprzez terapię oddziaływać na sposób, w jaki dziecko ujawnia swój gniew, złość, inne emocje. Sposób ekspresji emocjonalnej, sposób radzenia sobie ze swoimi emocjami - oto przedmiot terapii w gabinecie psychologa.
Kapitał Ludzki Projekt współfinansowany przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego