Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - Zgodnie z art. 70 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Rozdz. II - WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA) każdy ma prawo do nauki, a do 18 roku życia - nawet obowiązek.
Sposób wykonywania tego obowiązku - zgodnie z w/w art. - określa ustawa.
Ustawa aktualnie obowiązująca to ta z 7 września 1991 roku o systemie oświaty; do niej jednak systematycznie wprowadza się zmiany.
Konstytucja w punkcie 4 przywoływanego już art. 70 gwarantuje, że wszyscy obywatele mają zapewniony przez władze publiczne powszechny i
równy dostęp do wykształcenia. W tym celu władze tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej m. in. dla
uczniów. W punkcie 2 natomiast znajduje się zapewnienie, że nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna, choć nie wyklucza się
odpłatności za niektóre usługi edukacyjne. Rodzice - jak zapewnia ustawodawca w punkcie 3 Konstytucji - mają prawo wybrać dla swych
dzieci szkołę inną, niż publiczna.
Ponadto Konstytucja w art.69 zapewnia, że władze publiczne udzielają osobom niepełnosprawnym pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.
(Wydaje się oczywistym, że zabezpieczanie egzystencji każdego z nas, przysposabianie do pracy oraz rozwój naszej komunikacji społecznej mają swój początek tam, gdzie rozpoczyna się edukacja w każdej swej formie.)Takie gwarancje daje nam wszystkim najważniejsza w państwie ustawa,
jaką jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystkie inne dokumenty - ustawy, rozporządzenia i wszelkie pozostałe regulacje muszą być zgodne z jej wytycznymi i w żadnym stopniu nie mogą być z nią w sprzeczności.
W jaki więc sposób ustawodawcy rozwijają idee kształcenia niepełnosprawnych w dokumentach doprecyzowujących zasady?
Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku
Kształcenie specjalne, czyli kształcenie dzieci i młodzieży mających zaburzenia i odchylenia rozwojowe, zawiera się w polskim systemie oświaty. System ów przewiduje dostosowywanie do potrzeb tych uczniów organizacji nauki, jej metod, treści i form - w szkołach ogólnodostępnych, w szkołach i oddziałach integracyjnych oraz w szkołach i oddziałach specjalnych oraz w ośrodkach.
Główną ustawą opisującą system oświaty w Polsce jest Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku. Należy jednak mieć na uwadze, że przez kolejne lata ustawa wciąż podlegała, podlega i podlegać będzie zmianom mającym stanowić udoskonalanie systemu oświaty. Dlatego też trzeba śledzić na bieżąco dokonania ustawodawcy, by mieć obraz aktualnego stanu rzeczy. Odpowiednie dokumenty znajdują się - przede wszystkim - na stronie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Ustawa zawiera szereg zapisów dotyczących oświaty w ogóle i oświaty ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych. Tutaj dowiemy się, jak działa obowiązek szkolny obowiązek nauki, w jaki sposób państwo ma wspierać ich realizację. Tu zapisano, jakie formy edukacji są dostępne niepełnosprawnym, jakie prawa i obowiązki spoczywają na rodzicach, szkole, samorządzie.
Są to jednak zapisy dość ogólne, których konkretne rozwinięcia zawierają rozporządzenia wydawane m. in. przez Ministra Edukacji Narodowej.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
Rozporządzenie to prezentuje drogi pomocy i wsparcia psychologiczno-pedagogicznego udzielanego nie tylko uczniom, ale ich rodzicom i opiekunom.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2001 roku w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania
Oto ważny dokument, który precyzuje zasady orzekania o potrzebach edukacyjnych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. Tu znajdują się zapisy informujące, że orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego (a także o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o potrzebie indywidualnego nauczania) wydają zespoły orzekające organizowane w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz w innych publicznych poradniach specjalistycznych.
Decyzja o wydaniu orzeczenia zapada na wniosek rodziców (opiekunów prawnych) dziecka. Starosta - na wniosek rodziców (opiekunów prawnych) dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie specjalnego kształcenia - zapewnić musi realizację wskazań zawartych w orzeczeniu. Kieruje więc dziecko do właściwej placówki. Jeśli zespół orzekający stwierdził w orzeczeniu, że dziecko wymaga indywidualnego nauczania, rodzice (prawni opiekunowie) przedkładają odpowiedni wniosek dyrekcji placówki.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 stycznia 2003 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania
To rozporządzenie aktualizuje poprzednie.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 roku w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych
W rozporządzeniu tym zostały określone ramowe plany nauczania dla szkół publicznych (w tym także w placówkach kształcących uczniów z różnoraką niepełnosprawnością), tzn. tygodniowy wymiar godzin zajęć edukacyjnych dla kolejnych okresów kształcenia. Wskazano także możliwości i warunki wprowadzenia zwiększonej ilości godzin edukacyjnych, jeśli zajdzie taka potrzeba; określono również możliwości przedłużenia nauki na danym etapie edukacyjnym uczniowi niepełnosprawnemu.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 kwietnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych
