Zgodnie z art. 70 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Rozdz. II - WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA) każdy ma prawo do nauki. Ponadto władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów.
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 roku - Prawo o szkolnictwie wyższym - doprecyzowuje:
Art. 94.
- Z budżetu państwa uczelnia publiczna otrzymuje dotacje na: 11) zadania związane z kształceniem i rehabilitacją leczniczą studentów niepełnosprawnych.
Art. 173.
- Student może ubiegać się o pomoc materialną ze środków przeznaczonych na ten cel w budżecie państwa w formie:
2) stypendium specjalnego dla osób niepełnosprawnych.
Art. 180.
- Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych może otrzymywać student z tytułu niepełnosprawności potwierdzonej orzeczeniem właściwego organu.
Uczelnie różnie realizują nakreślone w ustawie obowiązki wobec studentów niepełnosprawnych. Bywa, że powołują pełnomocników, energicznie naprawiają błędy przeszłości systemowych w postaci barier architektonicznych, tworzą i realizują własne pomysły; bywa też i tak, że ograniczają się głównie do przyznawania specjalnych stypendiów nakazanych ustawą.
Wystarczy przejrzeć strony internetowe różnych uczelni, by dostrzec wielce zróżnicowane zrozumienie dla problemów niepełnosprawnych studentów. Niektóre szkoły wyższe nie podają na swych witrynach żadnych informacji na ten temat! Inne chowają te wiadomości głęboko i próżno ich szukać w podstawowych informatorach. Są też uczelnie (a jest ich coraz więcej), które w widocznych miejscach podają kontakt do rzecznika osób niepełnosprawnych działającego na swym terenie, oferują specjalne programy dla osób niepełnosprawnych, chwalą się ich osiągnięciami. Oto przykłady:
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przeznacza swe środki m.in. na rehabilitację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych, także na wsparcie ich edukacji. Służą temu zadaniu programy skierowane zarówno bezpośrednio do studentów, jaki do jednostek samorządowych. Fundusz współfinansuje także projekty wspierane przez Unię Europejską. Oto przykłady programów:
- PEGAZ - w ramach tego projektu jest możliwy m.in. zakup sprzętu komputerowego, zakup wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym, pokrycie kosztów utrzymania sprawności technicznej posiadanego wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym
- PITAGORAS - program ma za cel zapewnienie wszystkim niesłyszącym i niedosłyszącym, w tym głuchoniewidomym i głuchoniedowidzącym studentom, uczniom szkół policealnych oraz uczestnikom kursów przygotowawczych do egzaminów do szkół wyższych pomocy tłumaczy migowych lub możliwości wykorzystywania w trakcie zajęć oraz egzaminów urządzeń wspomagających słyszenie oraz zapewnienie osobom niesłyszącym i niedosłyszącym dostępu do dóbr kultury w ramach instytucji kultury
- KOMPUTER DLA HOMERA - jest to pomoc finansowa dla osób niewidomych i niedowidzących w zakupie nowoczesnego, podstawowego oraz specjalistycznego sprzętu komputerowego i elektronicznego wraz z odpowiednim oprzyrządowaniem i oprogramowaniem umożliwiającym zdobycie umiejętności pozwalających na usamodzielnienie się
- SPRAWNY DOJAZD - w ramach tego projektu m.in. studenci mogą otrzymać pomoc w zakupie samochodu osobowego i (lub) oprzyrządowania samochodu osobowego, a także pomoc w uzyskaniu prawa jazdy kategorii B
- STUDENT - tutaj niepełnosprawny student może się starać o dofinansowanie na: koszty zakwaterowania (w przypadku nauki poza miejscem stałego zamieszkania), koszty dojazdów, koszty związane z dostępem do internetu (instalacja i abonament), koszty uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej lub psychicznej, koszty zakupu przedmiotów ułatwiających naukę (m.in. zakup programów komputerowych, pamięci przenośnej USB, dysków optycznych (np. CD) oraz dyskietek, koszty wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych
- JUNIOR - ten program przeznaczony jest dla absolwentów: mogą oni otrzymać świadczenie na rehabilitację zawodową
- OŚRODKI INFORMACJI DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH - program stanowi reakcję Funduszu na problemy z informacją w środowisku osób niepełnosprawnych
Polska, jako członek Unii Europejskiej, popiera jej priorytet tworzenia społeczeństwa równości szans, w którym eliminuje się bariery dostępu do różnych form aktywności życiowej, w tym do edukacji, umożliwiając niepełnosprawnym pełnię obywatelstwa. Sposobem na aktywizację edukacyjną mogą być różne formy kształcenia zdalnego: e-kształcenie. Niestety, na razie są to pojedyncze projekty nieujęte w działania systemowe. Na razie pełnią one rolę jedynie wspomagającą. E-kształcenie to dzisiaj głównie dostępność treści nauczania za pośrednictwem internetu - brak jednak dostosowań do potrzeb niepełnosprawnych z uwzględnieniem ich specyficznych dysfunkcji.
Nie potrafimy zrealizować gwarancji ujętych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Linki:
Strony pomocne i ciekawe:
opracowanie:
mgr Marlena Mazurek - oligofrenopedagog
