Fundacja jest organizacją pozarządową powoływaną dla celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, wyposażoną w majątek przeznaczony na realizację tych celów, ustanawianą przez fundatora w oświadczeniu woli, uzyskująca osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Istotą fundacji jest, zatem istnienie majątku przeznaczonego przez fundatora na publicznie użyteczny cel. Opiekę nad majątkiem oraz odpowiedzialność za realizację celów przejmuje, po zarejestrowaniu fundacji, zarząd.

Stowarzyszenie to grupa osób, które mają wspólne zainteresowania lub wspólny cel. Razem chcą rozwijać swoje zainteresowania lub osiągnąć wyznaczony sobie cel. Podstawowe cechy każdego stowarzyszenia to:

• dobrowolność ? oznacza swobodę tworzenia stowarzyszeń, dobrowolność przystępowania i występowania członków ? nikt nie może nas zmusić do bycia członkiem stowarzyszenia,
• samorządność ? to niezależność wobec podmiotów zewnętrznych i swoboda ustalania norm oraz reguł wewnętrznych,
• trwałość ? oznacza, że istnieje ono niezależnie od konkretnego składu osobowego swoich członków (pod warunkiem, że będzie ich co najmniej 7 w stowarzyszeniu zarejestrowanym lub 3, jeśli jest to stowarzyszenie zwykłe),
• niezarobkowy cel ? oznacza, że celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom korzyści majątkowych (nie można podzielić majątku stowarzyszenia pomiędzy członków)

Na poziomie ogólnym funkcjonowanie sektora pozarządowego regulują trzy ustawy.

Ustawa z 7 kwietnia 1989 Prawo o stowarzyszeniach określa prawo do zrzeszania się oraz prawo do równego, bez względu na przekonania, czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i prawo do wyrażania zróżnicowanych poglądów, a także realizacji indywidualnych zainteresowań. Ponadto ustawa ta opisuje zasady powoływania, funkcjonowania i zamykania stowarzyszeń.

Ustawa z 6 kwietnia 1984 o fundacjach opisuje zasady powoływania i funkcjonowania oraz zamykania fundacji, a także wskazuje cele, dla których fundacje mogą być powoływane. Cele te powinny być zgodne z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto powinny być społecznie lub gospodarczo użyteczne.

Statutowa działalność pożytku publicznego, może być prowadzona, jako działalność nieodpłatna lub odpłatna. Oznacza to, że organizacje, wykonując zadania statutowe, mogą oferować swoje usługi za darmo, ale mogą też pobierać za nie opłaty (bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej).
Zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje, które uzyskały status OPP podlegają ustawie z 24 kwietnia 2003 o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w skrócie określanej, jako ?ustawa o pożytku?. Wprowadza ona podstawowe definicje dotyczące organizacji pozarządowej i wolontariatu. Określono w niej również zasady współpracy z administracją publiczną i wprowadzono pojęcie pożytku publicznego.

PO status organizacji pożytku publicznego mogą ubiegać się:

• organizacje pozarządowe;
• osoby prawne i jednostki organizacyjne kościoła katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego
• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami, które:
• o nie działają w celu osiągnięcia zysku
• o przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych
• o nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników
• o organizacja powinna nieprzerwanie prowadzić działalność przez 2 lata przed ubieganiem się o status OPP

1. prawo do otrzymywania 1% podatku od osób fizycznych,
2. prawo do nieodpłatnego informowania przez radio i telewizję publiczną o działalności organizacji,
3. możliwość korzystania z pomocy poborowych, skierowanych do odbycia służby zastępczej,
4. możliwość użytkowania nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego na preferencyjnych warunkach,
5. możliwość angażowania do zbiórek publicznych małoletnich wolontariuszy;
6. możliwość zwolnienia z podatku VAT,
7. zwolnienie od:
• podatku dochodowego
• podatku od nieruchomości
• opłat skarbowych
• opłat sądowych
• podatku od czynności cywilnoprawnych

1. pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
2. działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
3. działalności charytatywnej;
4. podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
5. działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych
6. ochrony i promocji zdrowia,
7. działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
8. promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
9. działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
10. działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
11. działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
12. działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;
13. działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
14. nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;
15. działalności na rzecz dzieci i młodzieży, w tym wypoczynku dzieci i młodzieży;
16. kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
17. wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu;
18. ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
19. turystyki i krajoznawstwa;
20. porządku i bezpieczeństwa publicznego;
21. obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
22. upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;
23. ratownictwa i ochrony ludności;
24. pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
25. upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
26. działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
27. promocji i organizacji wolontariatu;
28. pomocy Polonii i Polakom za granicą;
29. działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
30. promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
31. działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka;
32. przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym;

Administracja publiczna prowadzi systemową współpracę z sektorem pozarządowym mając na celu realizację zadań publicznych, o których mowa w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Odsyłam do przykładowego programu współpracy Miasta Ruda Śląska.

Źródła:

1. poradnik.ngo.pl
2. Program Współpracy Miasta Ruda Śląska z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na rok 2017
3. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

opracowanie:
mgr Maria Wójciak - nauczyciel w ZSS nr 3 w Rudzie Śląskiej